Fobia społeczna powoduje u cierpiących na nią osób bardzo poważne problemy. Wpływa
na występowanie dotkliwych zaburzeń lękowych, a z czasem rzutuje na całe życie
chorego, utrudniając mu codzienne funkcjonowanie. Warto za wszelką cenę próbować
pozbyć się tego zaburzenia za pomocą skutecznych metod, aby znów móc otworzyć się
na ludzi i żyć bez lęku. Na czym polega fobia społeczna i w jaki sposób można sobie z nią
radzić?
Czym jest fobia społeczna?
Fobia społeczna, określana też jako socjofobia albo lęk społeczny, to rodzaj nerwicy
powodującej unikanie kontaktów z ludźmi z obawy przed oceną, wyśmianiem lub
odrzuceniem. Jest ona klasyfikowana jako zaburzenie lękowe charakteryzujące się
przesadnym, uporczywym strachem przed obserwacją ze strony innych osób, który
utrudnia normalne funkcjonowanie, prowadzi do unikania kontaktów i wycofywania z życia
społecznego. Jej konsekwencją staje się upośledzenie codziennych czynności w życiu
prywatnym, jak i zawodowym.
Dla osób cierpiących na socjofobię czynnikiem zagrażającym jest uwaga innych osób.
Chory obawia się kompromitacji, odrzucenia i utraty kontroli nad swoim zachowaniem.
To utrudniające życie zaburzenie diagnozowane jest u osób, u których reakcja lękowa jest
nieadekwatna w stosunku do źródła lęku. Doświadczają one wówczas wielu objawów
takich jak pocenie się, drżenia rąk, kołatanie serca, czy duszność. Sygnały te pojawiają się
natychmiast po zetknięciu z bodźcem lękowym.
Fobia społeczna łączy się często z:
- obniżonym nastrojem,
- depresją,
- napadami paniki,
- uzależnieniami.
Naukowcy uważają, że fobia społeczna występuje u 5–7 proc. społeczeństwa. W Polsce
cierpi na nią 3–4 proc. populacji. Choć z badań wynika, iż socjofobia u dzieci i młodzieży
występuje równie często u obu płci, wraz z wiekiem, prawdopodobieństwo jej wystąpienia
jest wyższe u kobiet niż u mężczyzn (według niektórych statystyk kobiety chorują bowiem
1,5–2 razy częściej). Socjofobii u kobiet towarzyszą często zaburzenia depresyjne,
dwubiegunowe i inne lękowe, podczas gdy u mężczyzn współwystępują raczej zaburzenia
zachowania oraz nadużywanie alkoholu i innych używek.
Pierwsze objawy fobii społecznej pojawiają się pomiędzy 10. a 20. rokiem życia, z czasem
ewoluują i stają się przyczyną poważnych problemów w dorosłym życiu.
Przyczyny fobii społecznej
Przyczyn fobii społecznej, upatruje się szczególnie w:
- indywidualnych cechach osobowości,
- wyuczonych reakcjach i zachowaniach,
- uwarunkowaniach genetycznych,
- nieprawidłowo funkcjonującym ośrodkowym układzie nerwowym,
- nagłym, stresującym i upokarzającym doświadczeniu społecznym w przeszłości.
Objawy fobii społecznej
Osoby cierpiące na socjofobię charakteryzuje unikanie sytuacji społecznych, które
wywołują u nich nieprzyjemne objawy. Doświadczają one silnych, negatywnych uczuć w
postaci irracjonalnego niepokoju i strachu w odpowiedzi na relacje z innymi ludźmi.
Objawy fobii społecznej zazwyczaj nie mijają samoistnie i mogą być źródłem wielu cierpień
oraz frustracji.
Wśród psychicznych objawów fobii społecznej najczęściej obserwuje się:
- odczucie silnego lęku, strachu, niepokoju,
- nerwowość,
- pobudzenie układu współczulnego odpowiadającego za mobilizację organizmu do
- działania,
- drażliwość,
- uczucie utraty kontroli,
- panikę.
Chorobie tej mogą również towarzyszyć:
- kołatania serca,
- problemy z wyrównaniem oddechu,
- jąkanie się,
- nudności,
- bóle i zawroty głowy.
Rodzaje fobii społecznych
Warto wiedzieć, iż występują różne rodzaje fobii społecznej. Klasyfikacja ICD wyodrębnia:
antropofobię (lęk przed ludźmi) oraz nerwicę społeczną stanowiącą lęk przed
wchodzeniem w sytuacje społeczne.
Socjofobia może też przebiegać pod dwiema postaciami. Wyróżnia się:
m.in. postać uogólnioną, w której lęk pojawia się w większości interakcji międzyludzkich z
wyjątkiem osób najbliższych, a objawy są mocno nasilone, oraz postać nieuogólnioną
określaną jako umiarkowana fobia społeczna nieograniczająca w zupełności
funkcjonowania. Ta druga polega na doświadczaniu objawów jedynie w niektórych
sytuacjach takich jak, chociażby publiczne wystąpienia.
Leczenie fobii społecznej
Fobia społeczna najczęściej leczona jest farmakologicznie lekami z grupy SSRI, czyli
selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, które obniżają napięcie i lęk
oraz poprawiają poziom ogólnego samopoczucia. Są one jednocześnie podstawowymi
środkami używanymi do leczenia zaburzeń depresyjnych. Za najbardziej skuteczny lek w
leczeniu socjofobii uznawany jest moklobemid. Często stosowana jest również
wenlafaksyna.
Najbardziej efektywne w leczeniu fobii społecznej jest jednak łączenie farmakoterapii z
psychoterapią. Za szczególnie skuteczne uważa się:
- treningi umiejętności społecznych,
- terapię ekspozycyjną,
- trening relaksacyjny,
- terapię poznawczą,
- terapię poznawczo-behawioralną.
W wyniku tej ostatniej następuje przepracowanie nieprawidłowych schematów myślenia,
interpretowania rzeczywistości oraz automatycznych myśli następujących na skutek
reakcji na bodźce społeczne. Z czasem udaje się osiągnąć prawidłowe sposoby
reagowania.
Czy cierpisz na fobię społeczną – test
Aby dowiedzieć się, czy cierpimy na fobię społeczną, można wykonać sobie samodzielnie
test o nazwie Skala Lęku Społecznego Leibowitza. Ocenia on intensywność doznań
lękowych, jakie odczuwamy w kontaktach z ludźmi, oraz nasz stopień skłonności do
radzenia sobie z nimi przez ich patologiczne unikanie. Jednakże pełną i jednoznaczną
diagnozę fobii społecznej może postawić jedynie lekarz psychiatra. Jeśli po wykonania
testu Leibowitza otrzymamy wynik pozytywny, warto udać się z nim do specjalisty w celu
potwierdzenia diagnozy.
Jak leczyć samemu fobię społeczną?
Psychoterapia i farmakoterapia mają ogromne znaczenie w leczeniu fobii społecznej, dużo
jednak zależy od nas samych. Jeśli odczuwamy lęk przed sytuacjami społecznymi,
spróbujmy skonfrontować się z nim w warunkach przyjaznych i bezpiecznych. Ważne jest,
aby nie unikać kontaktów z ludźmi, wychodzić na zakupy czy też pytać innych o
samopoczucie. Nawet najmniejszy wykonany krok będzie lepszy niż stanie w miejscu i
unikanie kontaktów.
Nie należy natomiast leczyć fobii alkoholem i innymi używkami, albowiem pogłębia to tylko
nasze problemy. Innym zagrożeniem jest także możliwość uzależnienia się od internetu.
Osoby z socjofobią poszukują bowiem w sieci kontaktów, których w realnym życiu unikają,
i pogłębiają w ten sposób swoją izolację.
Fobia społeczna to poważne zaburzenie psychiczne, któremu towarzyszyć może też
depresja oraz inne zaburzenia lękowe. Polega ona na doświadczaniu lęku przed ludźmi i
sytuacjami społecznymi. Z czasem prowadzi do izolacji i utrudnia codzienne
funkcjonowanie zarówno w sferze towarzyskiej, jak i zawodowej. Socjofobia wymaga
specjalistycznego leczenia za pomocą farmakologii oraz psychoterapii.